|
Contents of this page
|
Konteúdu pájina
ida ne’e
|
|
Major
Planning Options Law
On
24 March 2023, the Government hosted a Planning Workshop (Jornada
Planeamentu) for the upcoming 2024 State Budget, with
presentations
(Tetum) on a range of topics. They described three options for the
ceiling for the 2024 budget, with Central Administration spending of
$1.6, $1.7 or $1.8 billion. (Central Administration appropriations in
2023 total $1.8 billion.) As in past years, the lion's share of the
budget will be financed by withdrawing around 2.5 times the Estimated
Sustainable Income from the Petroleum Fund.
The Jornada also shared a
report on local budget
consultations and a list of the
Major Planning Options measures (Port.).
According to Law No. 2/2022 on
the Framework for the General State Budget and Public Financial
Management (see here for
more details), Government should present a Major Planning Options Law to
Parliament by 10 May.
On 5 April, the Council
of Ministers approved a
proposed Major Planning Options Law
(Port.) (Explanatory memo
in English), with a
fiscal envelope for spending during 2024 of $2.07 billion, $1.7 billion
of which is for the Central Administration. This version was presented
to Parliament on 6 April.
However, on 21 May voters
elected a new Parliament,
and the new Government (led by
the former opposition) withdrew this proposed law, as part of a
mid-year rectification of the
2023 State Budget. |
Lei Grande Opsaun Planu
Iha loron 24 Marsu 2023, Governu organiza enkontru Jornada Planeamentu ba
Orsamentu Estadu 2024. Iha tópiku importante balun ne’ebé aprezenta liu hosi aprezentasaun sira.
Iha aprezentasaun ne’e, governu deskreve opsaun tolu ba tetu fiskál iha OJE
2024, ho montante despeza ba Administrasaun Sentral hahú hosi biliaun $1.6, $1.7 no $1.8. (Iha OJE 2023,
alokasaun despeza total ba Administrasaun Sentral biliaun $1.8). Hanesan iha tinan balu liu
ba kotuk, fonte boot liu sei nafatin mai husi konta Fundu Petrolíferu, no sei
halo levantamentu liu dala rua hosi montante Rendimentu Sustentável Estimativa.
Iha Jornada, Governu fahe
relatóriu ida kona-ba konsultasaun lokál (Ing.) no
lista medida sira iha Grande Opções do Plano (Port.).
Tuir
Lei nu. 2/2022 Enquadramento do Orçamento Geral do Estado e da
Gestão Financeira Pública (Port.), (detallu iha
ne'e), Governu sei aprezenta proposta Lei Opsaun Prinsipál sira
Planu (Lei das Grande Opções do Plano) molok loron 10 Maiu.
Iha loron 5 Abril
Konsellu Ministrus aprova
Proposta Lei Opsaun Prinsipál sira Planu
(Port.)
ba tinan 2024, ho valór despeza globál iha tinan 2024 biliaun $2.07.
Husi montante ne'e, biliaun $1.7 sei ba setór Públiku Administrativu.
Governu haruka versaun
orijinal ba Parlamentu iha loron 6 Abril.
Tanba rezultadu husi
eleisaun Parlamentár iha loron 21 Maiu kria
Parlamentu no Governu
foun, sira retira Lei Opsaun ne'e, no mos
altera OJE 2023. |
|
2024 budget process begins On 29 August,
the Council of Ministers approved Minister of Finance Santina Viegas Cardoso's
proposal for a budget preparation calendar (which the Council amended on 2
October):
-
until 7 Sep: Define annual and
multi-annual activities
-
8 Sep:
Budget Days seminar
-
13 Sep:
Council of Ministers
approves budget ceiling (done on 2 Oct.)
-
29 Sep: Line Ministries
finalize budget proposals (changed to 18 Oct.)
-
20 Oct: Budget Review
Committee makes adjustments (changed to 9 Nov.)
-
31 Oct:
Council of Ministers
approves draft OJE Law (changed to 14 Nov., done on 21 Nov.)
-
15 Nov: Proposed budget
submitted to National Parliament (changed to 24 Nov.)
-
According to pages 18-19 of the
Ministry of Finance's Budget
Circular, Parliamentary hearings and enactment will take place during
the Christmas holiday, so that the 2024 Budget Law can be promulgated on
Sunday, 31 December 2023.
The
Ministry of Finance hosted the annual Budget Days seminar on 12
September. It opened with a speech by Prime Minister Xanana
Gusmão (who said more than the
prepared text),
followed by these
presentations.
On 2 October, the
Council
of Ministers set a $1.6 billion budget ceiling for 2024, although such
ceilings usually increase during the budget process.
On 6 October, the Ministry of Finance published a
revised budget calendar and
circular (Port/Tet)
for ministries to help them design their budget lines and assign markers.
To implement this,
new
classifications were created.
On 25 October, the Council of
Ministers established the budget review committee.
On 21 November, the
Council of
Ministers approved a $1.95 billion proposed 2024 budget,
$350 million higher and one week later than they had decided the
previous month.
Transfers from the Petroleum Fund in 2024 will total $1.38
billion. The withdrawal beyond the Estimated Sustainable Income
(ESI) will be $70 million more than in the highest scenario
presented on Budget Days (see above
table). |
Prosesu Orsamentál ba
OJE 2024 hahú
Iha loron 29 Agostu, Konsellu Ministrus aprova kalendáriu preparasaun
Orsamentu Jerál Estadu, ne’ebé aprezenta husi Ministra
Finansa Santina Viegas Cardoso (ne'ebe KM altera iha loron 2 Outubru):
-
to'o 7 Set:
Identifika no define atividade anuál no plurianuál
-
8 Set:
Semináriu Jornada Orsamentál
-
13 Set:
Konsellu Ministrus aprova
tetu orsamentál (halo iha 2 Out.)
-
29 Set: Liña
ministeriál sira tenke finaliza sira-nia proposta orsamentál
(adia ba 18 Out.)
-
20 Out: Komité
Revizaun Orsamentál halo ajustamentu (adia ba 9 Nov.)
-
31 Out:
Konsellu Ministru aprova Proposta Lei OJE (adia ba 14 Nov.,
halo iha 21 Nov.)
-
15 Nov:
Proposta OJE 2024 entrega ba Parlamentu Nasionál (adia ba 24
Nov.)
-
Bazeia ba
pajina 18-19 iha
Sirkulár
Orsamentál husi Ministériu Finansa, audiénsia
Parlamentár no aprovasaun sei hala'o durante tempu feriadu
Natal, nune'e Lei Orsamentál ba 2024 sei bele promulga iha
loron Domingo, 31 Dezembru 2023.
Iha loron 12 Setembru, Ministeriu Finansa halo Semináriu
Jornada Orsamentál. Primeiru Ministru Xanana Gusmão loke
Semináriu ne'e, no nia ko'alia barak liu kompara ho
textu. Tuir mai,
órgaun balu fó
aprezentasaun sira ne'e.
Iha
loron 2 Outubru, Konsellu Ministrus estabelese
envelope
fiskál biliaun $1.6 ba OJE
2024, maske tetu ida ne'e normálmente aumenta durante
prosesu orsamentál.
Iha loron 6 Outubru, Ministériu Finansa publika kalendáriu foun
no sirkulár
(Port/Tet) ba ministériu sira atu ajuda dezeña ho markadór
sira ba iha liña orsamentál. Atu implementa ida ne'e, sira kria
klasifikasaun foun sira.
Iha loron 25 Outubru, Konsellu Ministrus
estabelese Komité Revizaun
Orsamentál.
Iha loron 21 Novembru,
Konsellu
Ministrus aprova proposta OJE ba 2024 ho montante biliaun
$1.95, tokon $350 boot liu no semana ida tarde liu duke sira
deside ona iha fulan Outubru. Transferénsia
husi Fundu Petrolíferu iha 2024 total biliaun $1.38.
Levantamentu liu Rendimentu Sustentavel Estimadu (RSE) sei tokon
$70 boot liu kompara ho senáriu másimu aprezentadu iha Semináriu
Jornada Orsamentál (hare tabela
iha sorin karuk). |
|
Consideration and approval in Parliament
The Government
presented the
proposed budget law (also original
Port.) to Parliament on 23
November, with
cover
letters. The Ministry of Finance prepared supporting
documents, available below.
On 27 November,
Parliament approved the Prime Minister's request for an
expedited (urgent) process of enactment. as
recommended by Committee C. Hearings
were held from 30 November to 5 December, with plenary general debate on
12-13 December and debate on specifics on 14-20 December.
Parliament will send the enacted budget to the President of
the Republic on 22 December so that he can promulgate it before
the new year starts. On 6 December, Parliament approved a
guide to the process (Port.)
for discussing the budget.
Parliament Committee C asked La'o Hamutuk to provide
written testimony (Tetum), which we submitted on 6 December
and summarized on our
blog.
Our submission and press conference received wide media
coverage, including in
RTTL-TV,
Timor Post,
G-News, GMN-TV,
STL,
Tatoli and
Hatutan.
Parliamentary Specialized Standing Committees, including the
Economic and
Development Committee (D)) submitted their reports to the
Public Finance Committee (C) on 6 December. On 12 December,
plenary debate began by reading Committee C's report
(Port.; conclusion
and recommendations in English) and hearing a
speech (Port.) from
Prime Minister Xanana Gusmão.
On 20 December,
Parliament gave final global approval to the proposed
budget, with 41 votes in favor, 23 opposed (Fretilin and PLP)
and no abstentions. The law, which is almost identical to the
one proposed by the Government, was sent to President José
Ramos-Horta, who promulgated it on 22 December as
Law no. 21/2023 (Port.). In
January, the Council of Ministers enacted
Decree-Law 5/2024
(Port/Tet), on executing the 2024 budget. |
Diskusaun no
aprovasaun iha
Parlamentu Nasional
Governu
aprezenta proposta lei
OJE ba Parlamentu iha loron 23 Novembru, ho
karta balun.
Ministériu Finansas prepara dokumentu atu apoiu, no ita boot
bele download sira husi kraik.
Iha loron 27 Novembru,
Parlamentu aprova pedidu husi Primeiru Ministru atu debate
lalais, tanba urjénsia, tuir
rekomendasaun husi Komisaun C. Audiénsia sira
la'o husi loron 30 Novembru to'o 5 Dezembru, no debate jerál
iha plenária sei iha loron 12-13 Dezembru no debate
espesialidade iha loron 14-20 Dezembru. PN iha planu atu haruka
OJE aprovadu ba Prezidente Repúblika iha loron 22 Dezembru, no
hein nia bele promulga molok tinan foun hahú.
Iha loron 6 Dezembru, Parlamentu aprova
regras (Port.) ba
diskusaun orsamentál.
Komisaun C iha Parlamentu husu La'o Hamutuk atu fó
submisaun ida, ne’ebé ami haruka iha loron 6 Dezembru no
sumariza iha
blog. Ami nia
submisaun no
konferensia imprensa hetan kobertura husi media barak,
inklui iha
RTTL-TV,
Timor Post,
G-News, GMN-TV,
STL,
Tatoli no
Hatutan.
Komisaun espesializadu sira, inklui
Ekonomia no
Dezenvolvimentu (D), haruka sira nia paresér sira ba
Komisaun C (Finansas Públikas) iha loron 6 Dezembru.
Debate iha plenária hahú iha loron 12 Dezembru, ho
paresér husi Komisaun C
(Port.) no diskursu ida husi Primeiru Ministru Xanana
Gusmão.
Iha loron 20 Dezembru,
Parlamentu aprova proposta-lei OJE 2024 iha finál globál ho votu a-favór 41,
kontra 23 (Fretilin no PLP) no abstensaun 0. Lei ida ne’e, maizumenus hanesan
proposta Governu nian, haruka ba Prezidente Repúblika José Ramos-Horta, no nia promulga
iha loron 22 Dezembru hanesan
Lei nu. 21/2023 (Port.). Iha fulan Janeiru, Konsellu Ministrus
aprova Dekretu-Lei
5/2024 kona-ba ezekusaun husi OJE 2024. |
|
Graphics
The following relate to the budget enacted
and promulgated in December 2023:

The following refer to the budget proposed
to Parliament in November 2023, and still apply to the promulgated budget:


|
Grafiku sira
Tuir mai, kona-ba
OJE ne'ebe promulga ona iha Dezembru 2023:

Tuir mai, kona-ba proposta
OJE ne'ebe fo ba Parlamentu iha Novembru 2023, no aplika nafatin
ba OJE promulgadu:


|
|
Documents
(newest first)
2024 State Budget
-
General State
Accounts for 2024, 2 July 2025 Appended
tables 2024 annual
reports for EDTL,
RTTL,
ANATL,
Murak Rai Timor,
BNCTL,
ANM,
ANP, TimorGAP.
Cash flow reports for
Ministries,
Autonomous agencies,
Municipality
authorities and FDCH
-
Report of Annual Execution of 2024 General State Budget, 14
Apr
2025
-
Quarterly reports on
budget execution: Jan-Mar (analysis),
Apr-Jun (analysis),
Jul-Sep (analysis),
Oct-Dec
-
Quarterly
implementation reports (Port.):
Q1,
Q2,
Q3,
whole year
-
Monthly syntheses of
budget execution: Jan,
Feb,
Mar,
Apr,
May,
June,
July,
Aug,
Sep,
Oct,
Nov
-
Final 2024 Budget
Books (in Portuguese except where noted), 6-7 Feb 2024
-
Decree-law 5/2024 on
executing OJE 2024 (Port/Tet), 18 Jan 2024
-
Law no. 21/2023 (Promulgated
OJE 2024, Port.), 27 Dec 2023
-
Report (Port.) on
proposed 2024 budget from
Parliament Comm. C, 11 Dec 2023
English translation of
recommendations
-
Report (Port.) on
proposed 2024 budget from Parliament Comm. D, 6 Dec 2023
-
Budget
for 2024 proposed to Parliament (Portuguese except where noted), 23 Nov
2023:
-
Budget Circular (Portuguese
original, with Tetum appendices) for preparation of the 2024 State Budget,
6 Oct 2023
2024 Major Planning Options (withdrawn)
2023 Budget Rectification
-
Opinion
from Parliament Committee C on 2023 General State Accounts, 23
Jan 2025
-
Report and Opinion on 2023
General State Accounts (Port.) (also
key findings in Eng.) from Court of Appeals,
5 Nov 2024
-
General State
Accounts for 2023, 28 Jun 2024 Appendices
2A
(financial statements) and
2B (details
of budget execution, including public businesses)
-
Report of Annual Execution of 2023 General State Budget, 14 May
2024
-
Synthesis of execution through Dec.2023, 22 Jan 2024
-
Quarterly
implementation reports (Port.):
Q3,
Q4
-
Report (Port.) on
proposed OJE rectification from
Parliament Comm. C, 21 Aug 2023
-
Report (Port.) on
proposed OJE rectification from Parliament Comm. D, 18 Aug 2023
-
Rectification budget
for 2023 proposed to Parliament (Port.), 11 Aug 2023:
-
Explanatory Memorandum provided to
Parliament with budget rectification proposal, 11 Aug 2023
2023 State Budget
-
ANAPMA Quarterly
implementation reports (Port.):
Q1,
Q2
(see above for
Q3
and Q4)
-
Final 2023 Budget
Books (in Portuguese except where noted), 11 April 2023
-
Presentation on
budget execution for January and February, 7 Mar 2023
-
Decree-Law 1/2023 (Port.)
on execution of the 2023 budget, 25 Jan 2023
-
Law no. 15/2022 (Promulgated
OJE 2023, Port.), 21 Dec 2022
-
Rulings by Court of
Appeal on constitutionality of Veterans Fund (Port). 13 Dec 2023
Summary from the President's office, 19 Dec 2022
-
Budget Law as
approved by Parliament (Port.), 18 Nov 2022
-
Proposed amendments to OJE, 11
Nov 2022
-
Report
(Port.original) on
proposed OJE from
Parliament Comm. C, 7 Nov 2022
-
Report (Port.) on
proposed OJE from
Parliament Comm. D, 7 Nov 2022
-
Budget
for 2023 proposed to Parliament (Portuguese), 3 Oct 2022:
-
Explanatory Memorandum sent to
Parliament with budget proposal, 3 Oct 2022
-
Pre-Budget Statement
2023 (Including the 2022 Mid-Year Report), 1 Sep 2022
-
Budget Circular (Portuguese
original, with appendices) for preparation of the 2023 State Budget, 22
July 2022
-
Gov. decrees 18-19/2022 (Port.)
defining budget programs and classifications, 11 May 2022
2023 Major Planning Options
|
Dokumentu (atuál liu mak uluk)
Orsamentu Jeral Estadu ba tinan 2024
-
Konta Jeral Estadu ba
tinan 2024, 2 Jullu 2025 Anexu
tabela sira Relatoriu
anuál ba tinan 2024 husi EDTL,
RTTL,
ANATL,
Murak Rai Timor,
BNCTL,
ANM,
ANP,
TimorGAP.
Relatoriu Fluxo de Caixa husi
Ministru sira,
Ajensia autonomo
sira,
Autoridade Munisipiu sira no
FDCH
-
Relatório de Execução Anual do Orçamento Geral do Estado de 2024,
14 Abr 2025
-
Relatoriu trimestral
kona-ba ezekusaun orsamental: Jan-Mar
(análize),
Abr-Jun
(análize),
Jul-Set (análize).
Out-Dez
-
Relatoriu implementasaun
trimestral (Port.):
Q1,
Q2,
Q3,
tinan tomak
-
Sintese mensal
ezekusaun orsamental:
Jan,
Fev,
Mar,
Abr,
Mai,
Jun,
Jul,
Ago,
Set,
Out,
Nov
-
Livru OJE 2024 final
(Portugés), 6-7 Fev 2024
-
Dekretu-lei 5/2024
ezekusaun husi OJE 2024, 18 Jan 2024
-
Lei nu. 21/2023 (Lei OJE 2024 promulgadu ona, Port.), 27 Dez 2023
-
Pareser (Port.)
husi Kom. C iha PN kona-ba proposta OJE ba 2024, 11 Dez 2023
-
Pareser (Port.)
husi Kom. D iha PN kona-ba proposta OJE ba 2024, 6 Dez 2023
-
OJE ba tinan 2024 proposta ba
Parlamentu (Portugés), 23 Nov 2023:
-
Circular de Preparação do Orçamento Geral
do Estado para 2024 (Port./Tet), 6 Outubru 2023
2024 Grandes Opções do Plano (retira)
2023 Orsamentu Retifikativu
-
Pareser kona-ba
Konta Jeral Estadu 2023 (Port.) husi Komisaun C, PN, 23 Jan 2025
-
Relatoriu no Pareser kona-ba
Konta Jeral Estadu 2023 (Port.) husi Tribunal Rekursu, 5 Nov
2024
-
Konta Jeral Estadu ba
tinan 2023, 28 Jun 2024 Anexu
2A
(demonstrasaun finansial sira) no
2B (detallu
ezekusaun orsamental, inklui empreza publika sira)
-
Relatório de Execução Anual do Orçamento Geral do Estado de 2023,
14 Maiu 2024
-
Sintese ezekusaun ate Dez.2023, 22 Jan 2024
-
Relatoriu implementasaun
trimestral (Port.):
Q3,
Q4
-
Pareser (Port.)
husi Kom. C iha PN kona-ba proposta retifikasaun OJE, 21 Ago 2023
-
Pareser (Port.)
husi Kom. D iha PN kona-ba proposta retifikasaun OJE, 18 Ago 2023
-
Proposta Orsamentu
Retifikativu (Port.), 11 Ago 2023:
-
Exposição de Motivos (Port.),
11 Ago 2023
Orsamentu Jeral Estadu ba tinan 2023
-
Relatoriu implementasaun
trimestral husi ANAPMA (Port.):
Q1,
Q2
(hare iha leten ba
Q3
no Q4)
-
Livru OJE 2023 final
(Portuges), 11 Abril 2023
-
Aprezentasaun kona-ba ezekusaun OJE durante Janeiru no Fevereiru,
7 Mar 2023
-
Dekretu-Lei 1/2023 (Port.)
regra implementasaun OJE 2023, 25 Jan 2023
-
Lei nu. 15/2022 (Lei OJE 2023
promulgadu ona, Port.), 21 Dez 2022
-
Desizaun sira husi
Tribunal Rekursu kona-ba konstitusionalidade FCLN
(Port). 13 Dez 2023
Sumariu husi Prezidensia Republika, 19 Dez 2022
-
Lei OJE ne'ebe
aprova husi PN (Port.), 18 Nov 2022
-
Proposta alterasaun sira ba OJE,
11 Nov 2022
-
Pareser (Port.)
husi Kom. C iha PN kona-ba proposta OJE, 7 Nov 2022
-
Pareser (Port.)
husi Kom. D iha PN kona-ba proposta OJE, 7 Nov 2022
-
OJE ba tinan 2023 proposta ba
Parlamentu (Portuges), 3 Out 2022:
-
Exposição de Motivos (Port.)
haruka ba PN ho proposta OJE, 3 Out 2022
-
Pre-Budget Statement
2023 (Including the 2022 Mid-Year Report (Eng.)), 1 Set 2022
-
Circular de Preparação do Orçamento Geral
do Estado para 2023 (Port.), 22 Julhu 2022
-
Dekretu Governu
18-19/2022 (Port.) define programas no klasifikasaun
orsamental, 11 Maiu 2022
2023 Grandes Opções do Plano
|
|
Analysis
and commentary (newest first)
|
Analiza
no komentáriu
(atuál liu mak uluk)
-
Submisaun husi
Fundasaun Mahein ba Komisaun B kona-ba proposta Lei OJE,
11 Dez 2023
Komunikadu
Imprensa
-
Submisaun
husi La'o Hamutuk kona-ba proposta
Orsamentu Jeral Estadu ba 2024, 6 Dez 2023
LH blog
Governu Tenke Realistíku ba Investe iha Setór Sustentável, La’ós Kontinua Mehi
Fantazia
Komunikadu
Imprensa
-
Aprezentasaun
Prevene Timor-Leste ba Rai Naruk Fiskál, 13 Jul 2023
-
Buletin La'o Hamutuk:
Observasaun
kona-ba siklu orsamentál ba OJE 2023, Dez 2022
-
Buletin La'o Hamutuk:
Tanba sá ita
hasoru hela rai-naruk fiskál?, Dez 2022
-
Karta aberta husi La'o
Hamutuk ba Prezidente Republika kona-ba proposta Lei OJE,
9 Dez 2022
-
JSMP husu ba
Instituisaun Estadu sira atu Ezekuta Orsamentu 2023 ho
Responsabilidade no Transparánsia, 23 Nov 2023
-
Aprezentasaun
husi La'o Hamutuk ba enkontru publiku iha Maubisse no
Maliana, 10 Nov 2022
-
JSMP husu PN aprova
proposta orsamentu adisionál husi MP, DP, PSIK, KAK, SFJJ no
PDHJ, 9 Nov 2022
-
Submisaun
husi La'o Hamutuk kona-ba proposta
Orsamentu Jeral Estadu ba 2023, 17 Out 2022
Blog
"LH Konsidera Proposta Orsamentu Estadu ba 2023 Ignora
Realidade Situasaun Finansas Estadu"
-
Karta aberta husi La'o
Hamutuk ba PN kona-ba proposta Lei Opsaun Prinsipál sira
Planu, 24 Maiu 2022
|
|
Links to relevant topics on
La'o Hamutuk's website
|
Liga ba tópiku
sira ne’ebé relevante iha website La’o Hamutuk
|